Bycie nieśmiałym czy nerwowym w niektórych sytuacjach społecznych jest całkowicie normalne i zrozumiałe. Kiedy idziemy na rozmowę o pracę, zaczynamy naukę w nowej szkole czy mamy wystąpić przed dużą publicznością, często pochłania nas stres i obawiamy się, co inne osoby będą o nas myślały. Jednak, jeśli ktoś odczuwa silny i ciągły lęk przed kontaktem z innymi ludźmi oraz unika z tego powodu spotkań towarzyskich czy nawet wychodzenia z domu, może zmagać się z lękiem społecznym.
Lęk społeczny, również zwany fobią społeczną, jest zaburzeniem lękowym, w którym osoba chora odczuwa intensywny niepokój i stres w sytuacjach społecznych z uwagi na ciągłą obawę przed byciem ocenianym przez innych ludzi bądź publiczną kompromitacją. Osoba z fobią społeczną boi się interakcji z innymi oraz unika zarówno aktywności i wystąpień publicznych, jak i wszelkich sytuacji, w których znajdowałaby się w centrum uwagi. Lęk społeczny może przejawiać się czerwienieniem się, drżeniem ciała, napięciem mięśni, przyspieszonym biciem serca, poceniem się oraz dusznościami. Osoba zmagająca się z fobią społeczną, z racji swojej choroby, doświadcza wielu problemów w relacjach interpersonalnych, codziennym życiu, pracy czy szkole.
Źródeł lęku społecznego można doszukiwać się zarówno w genetyce, jak i środowisku, w którym się wychowaliśmy oraz w którym żyjemy. Większe ryzyko wykształcenia się fobii społecznej występuje u osób, których krewni chorowali lub chorują na to zaburzenie. Specyficzna struktura mózgu może również zwiększać prawdopodobieństwo odczuwania lęku w sytuacjach społecznych. Osoby z bardziej aktywnym ciałem migdałowatym – strukturą mózgu mającą udział w kontrolowaniu lęku – mogą częściej reagować lękiem w różnych sytuacjach. Niezwykle istotnym czynnikiem, który może powodować fobię społeczną, są negatywne doświadczenia w sytuacjach społecznych, takie jak publiczne ośmieszenie, odrzucenie przez innych, bycie ofiarą znęcania czy problemy rodzinne. Co więcej, większe ryzyko pojawienia się lęku społecznego dotyczy osób, które z natury są nieśmiałe i wycofane oraz takich, które wychowywane były przez nadopiekuńczych lub nadmiernie kontrolujących rodziców.
Fobia społeczna powoduje znaczne trudności na wielu obszarach życia. Może skutkować zanikaniem kontaktów społecznych, problemami w relacjach z innymi ludźmi, pogorszonymi wynikami w szkole czy pracy oraz ogólnym obniżeniem jakości życia. Osoba zmagająca się z lękiem społecznym może mieć niską samooceną oraz być nadmiernie krytyczna wobec siebie, co z kolei może zwiększać ryzyko zachorowania na depresję oraz nadużywania alkoholu lub innych substancji.
Leczenie fobii społecznej polega przede wszystkim na psychoterapii. Terapia psychodynamiczna pozwala osobie chorej zrozumieć przyczyny lęku i objawy, które mu towarzyszą, oraz przepracować negatywne doświadczenia, które mogły mieć wpływ na pojawienie się fobii społecznej. W konsekwencji, osoba zmienia swój sposób myślenia i zachowania na taki, który będzie umożliwiał jej prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie. Co więcej, w leczeniu lęku społecznego skuteczna może okazać się nauka technik relaksacyjnych oraz trening umiejętności społecznych. Efektywną metodą leczenia jest również stosowanie leków przeciwdepresyjnych. Jednak, w przeciwieństwie do psychoterapii, po leczeniu farmakologicznym istnieje duże ryzyko powrócenia nasilonych objawów fobii społecznej. Z tego względu, za najlepszą formę leczenia uznaje się połączenie psychoterapii z farmakoterapią.
